Son yıllarda özellikle ABD’de ciddi fonlamalar sağlanan yeni nesil bir fonlama sistemidir. Dünya Bankası’nın araştırmalarına göre 2025 yılında 90 milyar USD’ye erişmesi öngörülen bu kaynağın dünya risk sermayesi toplam hacminin 1.8 katı büyüklüğünde bir gelişim göstermesi beklenmektedir. Crowdfunding bu alanda çok ciddi bir yer tutacaktır.
Bu sistem ile gerçekleştirilmesi planlanan projeler için gereken maddi destek toplanmakta, bu projelerin riskleri azalmakta, bireysel destekçileri sayesinde internet üzerinden finansman sağlanmaktadır. Yani aslında projeye destek verenler o ürünü bireysel olarak fonlarlar.
Bu fonlama sistemi, fonlama karşılığı olarak ödül, hisse ve borçlanma(kredi) olarak üç şekilde işler. Bunların yanı sıra karşılıksız olarak sosyal sorumluluk projelerinde de kullanılabilir. En çok tercih edilen sistem olan ödül karşılığı yapılan kitlesel fonlamalarda (Crowdfunding), yapılan kaynak aktarmalarının karşılığı olarak bireysel yatırımcılara bilet, kitap vb. ödüller gönderilir. Hisse karşılığı yapılan fonlamada ise yatırım karşılığı farklı oranlarda hisse sahibi olunmaktadır. Kredi karşılığı fonlamada ise belirlenen oranda gelir sağlamak amacıyla kredi aktarımı yapılır.
Kitlesel fonlama (Crowdfunding) kültürünün ülkemizde gelişmesini sağlamak için anlamamız gereken en önemli şey, destekçilerin verdiği finansal destek şirketlerin finanse edilmesi için değil, girişimcilerin projelerinin finanse edilmesi içindir. Bu kültür oluştukça ülkemizde ki girişimcilerin en büyük problemi olan risk sermayesi sorunu bir nebze çözülmüş ve bu platformlar sayesinde müşteri kitlesine sahip olmuş olacaklardır.
Kitlesel fonlama(Crowdfunding) için başta ABD olmak üzere birçok AB ülkesinde mevzuat düzenlemeleri yapılmakta ve bu fonlama sistemi yasallaşmaktadır. Türkiye’ de bu modelin yeni olması ve güvenirliği sağlayamaması en önemli sorunlar olsa da hukuki açıdan sözleşme serbestisi doğrultusunda bir sorun gözükmemektedir. Bir taraf para desteği verirken, diğer taraf bu paranın karşılığında vaad ettiği bir şeyi vermeyi taahhüt eder. Bu sistemin elektronik ortamda olması ve yazılı olması ispat açısından önemlidir. Türkiye’de kitlesel fonlama Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde mümkündür, ancak daha kitlesel fonlamaya özel bir mevzuatımız bulunmamaktadır. Bu sebeple bu fonlamalar bağış, yardım veya sponsorluk adı altında yapılmaktadır. Bu doğrultuda fonlayan kişinin adı da destekçi olarak yer almaktadır.
Sistem Nasıl İşliyor?
Öncelikle kitlesel fonlama siteleri üzerinden projeler yayınlanır. Bu sitelerin ‘thinking’ aşamaları vardır. Bu aşama da proje fonlamaya açılmadan site ziyaretçilerinden bu proje ile ilgili yorumları alınır ve başarıya ulaşabilecek projeler fonlamaya açılır. Proje fonlamaya açıldıktan sonra, bireysel destekçiler ödül,kredi veya hisse vaadi karşılığında projeye destek olmak amacıyla belli bir bedel ödeyerek finansman desteğinde bulunurlar.
Fon temininde her platform farklı yol izleyebilir. Ancak genelde ödemeler aracı konumdaki crowdfunding platformuna gerçekleşir ve bu hesapta proje için verilen finansman destekleri toplanır. Eğer proje öngürülen sürede hedef rakama ulaşırsa, platform sahibi komisyonunu alarak fonu proje sahibine aktarır.
Bazı platformlar öngörülen sürede projenin hedefine ulaşamaması halinde, o zamana kadar toplanan fonları kesinti yapılmadan destekçilere iade eder. Bazıları ise hedeflenen rakama ulaşılamamış olsada, o ana kadar toplanan fonu proje sahibine öder.
Toplanan fonların gelir vergisine tabi tutulması ise ancak gelir vergisi açısından vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği dönemde beyan edilmesi ile olur.
